Mae arwyr lleol a ddewiswyd gan y gymuned yn Bournemouth wedi cael eu hanfarwoli mewn portreadau dur ar Lwybr 25 y Rhwydwaith Beicio Cenedlaethol, gan anrhydeddu eu cyfraniadau i'r cymunedau ledled y dref a thu hwnt.
Cafodd John 'Nonny' Garard ei enwebu gan y gymuned i gael ei anfarwoli mewn dur ar Lwybr 25 y Rhwydwaith Beicio Cenedlaethol yn Bournemouth. Credyd: Sustrans
Gwahoddwyd trigolion ar draws Bournemouth i ddweud eu dweud ar bwy maen nhw'n credu sydd wedi cael effaith gadarnhaol ar eu cymuned leol yn ystod y saith degawd diwethaf - gan ddathlu brenhines hiraf y DU.
Dewisodd y gymuned arwyr sydd wedi rhoi yn ôl i'r gymuned leol mewn ffyrdd anghyffredin.
Dewison nhw gefnogwr AFC Bournemouth a llysgennad John 'Nonny' Garard a Dr Jane Goodall DBE, sylfaenydd Sefydliad Jane Goodall a Negesydd Heddwch y Cenhedloedd Unedig.
Dathlu eiriolwr hygyrchedd mwy na bywyd
Mae un o'r portreadau yn anrhydeddu John 'Nonny' Garard.
Yn dilyn AFC Bournemouth o oedran ifanc, roedd Nonny yn gymeriad mwy na bywyd, yn fwyaf adnabyddus am arwain siantiau o 'Fyddin Goch' gartref ac oddi cartref.
Wedi'i eni'n fyddar a chanddo gyflwr llygad dirywiol, defnyddiodd ei brofiad ei hun i gefnogi aelodau eraill o'r gymuned anabl, gan weithio gyda'r clwb pêl-droed i helpu i wella hygyrchedd yn y clwb.
Yn anffodus, cafodd ddiagnosis o ganser yn 2021 a bu farw yn fuan wedyn.
Mae'r cerfluniau newydd yn rhan o gyfres o gerfluniau sydd wedi'u gosod ar draws y Rhwydwaith i gydnabod blwyddyn Jiwbilî Platinwm Ei Mawrhydi y Frenhines Elizabeth II. Credyd: Sustrans
Wrth siarad am y portread, dywedodd Neil, brawd yng nghyfraith John:
"Rydym wrth ein bodd ac yn falch o'r cerflun dur mwy na bywyd o John (Nonny), sydd bellach wedi'i osod yng Ngerddi Canolog Bournemouth.
"Rydym yn ddiolchgar i dîm Sustrans, yn ogystal â'r cerflunwyr talentog Katy a Nick, am y cerflun syfrdanol hwn er cof am John.
"Mae'r ddau yn atgof parhaol o John, a gymerwyd oddi wrthym yn llawer rhy fuan, yn ogystal â symbol o undod a chydundod, yn enwedig trwy sylfaen gefnogwyr Cherries.
"Rwy'n gobeithio y bydd cerflun John yn parhau i ddod â phobl at ei gilydd. Roedd gan bawb oedd yn ei adnabod, stori i'w hadrodd, a daeth pob stori i ben mewn gwên.
"Cyflawnodd John gymaint ar wella cynhwysiant, gan weithio gydag AFC Bournemouth yn ogystal â Phrifysgol Southampton, i wella ansawdd bywyd i'r anabl.
"Rydym yn falch iawn y bydd yn cael ei gofio fel hyn."
Anrhydeddu etholegydd a chadwraethwr byd-enwog
Mae portread arall yn cynrychioli Dr Jane Goodall.
Etholegydd a chadwraethwr byd-enwog, mae'n ysbrydoli gwell dealltwriaeth a gweithredu ar ran y byd naturiol.
Mae Dr Goodall yn adnabyddus am ei hastudiaethau arloesol o tsimpansî gwyllt ym Mharc Cenedlaethol Gombe Stream, Tanzania.
Sefydlodd Sefydliad Jane Goodall ym 1977 ac erbyn hyn mae 25 o sefydliadau ledled y byd, gan gynnwys y DU.
Mae rhaglen Roots & Shoots rhad ac am ddim y Sefydliad yn grymuso pobl ifanc o bob oed i gymryd rhan mewn prosiectau sy'n gwneud gwahaniaeth i'w cymunedau, anifeiliaid a'r amgylchedd lleol.
Mae Dr Jane Goodall wedi ysbrydoli llawer o bobl yn Bournemouth, ac ar draws y byd, gyda'i gwaith arloesol yn eiriol dros fyd natur. Credyd: Sustrans
Wrth siarad am y portread, dywedodd Dr Jane Goodall:
"Roedd yn fraint ac yn anrhydedd i mi gael fy nghynnwys yn y prosiect hwn.
"Fe ddes i Bournemouth am y tro cyntaf, gyda fy mam a chwaer, pan ddechreuodd yr Ail Ryfel Byd.
"Byddwn i'n dringo coed, ac yn treulio oriau yn gwylio'r gwiwerod, yr adar a'r pryfed oedd yn byw yno, a gyda fy nghi Rusty yn archwilio'r Chines, ac yn nofio yn y môr.
Bournemouth yw lle rwy'n dod rhwng fy nheithiau ledled y byd gan godi ymwybyddiaeth am y niwed rydym wedi'i wneud i fyd natur, a pha mor bwysig yw hi y dylem weithredu i helpu i wella'r amgylchedd cyn ei bod hi'n rhy hwyr.
"Rwy'n gobeithio y bydd y rhai sy'n gweld y fainc bortreadau yn awyddus i ddysgu mwy am ein gwaith yn Sefydliad Jane Goodall UK.
"Ac rwy'n sicr yn gobeithio ymweld pan fyddaf nesaf yn ôl yn Bournemouth."
Dadorchuddio'r portreadau yn eu cartref newydd yn Bournemouth
Ddydd Iau 5 Hydref 2023, dadorchuddiwyd y ffigurau yn eu cartref newydd ar Lwybr 25 y Rhwydwaith Beicio Cenedlaethol yn Central Gardens, Bournemouth.
Yn ymuno â chynrychiolwyr Sustrans i ddathlu'r dadorchuddio roedd ffrindiau a theulu'r arwyr, ynghyd ag aelodau o Sefydliad Jane Goodall UK, aelodau o glwb pêl-droed AFC, cynghorydd lleol ac aelodau o dîm trafnidiaeth a pharciau cyngor BCP.
Dywedodd Sarah Leeming, Cyfarwyddwr De Lloegr yn Sustrans:
"Rydyn ni mor falch o weld John Garard a Dr Goodall yn cael eu cydnabod am eu cyfraniadau rhagorol yn Bournemouth, ac ar draws y byd.
"Drwy ddathlu arwyr y cymunedau o amgylch y Rhwydwaith Beicio Cenedlaethol, gallwn helpu mwy o bobl i deimlo bod croeso iddynt ar y llwybrau hanfodol hyn a darparu lle iddynt gysylltu â'u hamgylchoedd.
"Wrth i ni fynd o gwmpas ein diwrnod ar droed neu olwyn, gallwn ddysgu a gwerthfawrogi'r hyn y mae'r arwyr hyn wedi'i wneud i'r gymuned hon, gan dreulio ychydig o amser gyda nhw wrth i ni orffwys, paratoi i barhau ar ein taith."
Ychwanegu at gannoedd o feinciau portreadau ar draws y wlad
Mae cyfanswm o 30 o ffigurau dur maint bywyd newydd yn cael eu gosod ledled y wlad.
Byddant yn ategu'r 250 o ffigurau presennol a osodwyd fel rhan o'r ymgyrch 'mainc bortreadau' dros 12 mlynedd yn ôl.
Maent wedi cael eu dylunio a'u ffugio gan yr artistiaid enwog Katy a Nick Hallett a'u hariannu gan yr Adran Drafnidiaeth drwy raglen Llwybrau i Bawb Sustrans i wella'r Rhwydwaith Beicio Cenedlaethol.